Miejscowości Luboszyce koło Opola szukaliśmy długo. Tak ja, jak i bliscy mi Szwedzi. Najpierw odgrzebywanie z pamięci: co opowiadał ojciec o tym magicznym miejscu? czy w ogóle o nim wspominał? To poszukiwanie zajęło mi pół życia.

Moja pierwsza podróż w te rejony, już wtedy z ekipą filmową, poruszyła mnie głęboko. Nikt z rodziny ojca, nawet Ci którzy przetrwali wojnę, już nie żył. Matka mojego ojca Gertrud Schiftan uciekła z Luboszyc do Gliwic pod koniec XIX-ego wieku. Później, prawdopodobnie po poślubieniu Paula Koschicka, alias Kozik, alias Koschig, alias Koszyk osiadła w Rudzie Śląskiej. Przypadek losu chciał, że tak ona jak i piątka jej dzieci przeżyła «epokę pieców«. Śmierci wymknęła się również  jedna z jej sióstr Helene Schiftan zwana Tarantką, ktora przeżyła obóz w Gross-Rosen i przywędrowała do Rudy Śląskiej.

Wuj mojego ojca, Leopold Schiftan, ciotka Minna i jej dzieci –Werner, Trauta i Chana, ciotka Frieda i jej mąż Max Goliński mieli mniej szczęścia. Breslau stał się ich ostatnim miejscem zamieszkania przed transportem do Kowna i Sobiboru lub Bełżca. Co stało się z Juliusem Schiftanem, mężem Minny, nie wie nikt.

Kiedy Małgorzata Sady zaprosiła mnie do udziału w Biennale ARS POLONIA w Opolu nie miałam wyboru – musiałam wrócić do historii naszych Żydów z Luboszyc. Byli jedyną żydowską rodziną w tym miasteczku. Tam też, w ich dawnym domu, chciałam przypomnieć o ich istnieniu, pokazując części tej wystawy.

Niestety obecny właściciel nie wyraził na to zgody.

Joanna Helander, Opole wrzesień 2014 roku

————

Joanna Helander medverkar som fotograf och filmare på Konstbiennalen i Opole, Polen som invigs fredagen den 12 september.
Hennes fotoutställning och installation har titeln ”Var är judarna från svunna tider?”.
Titeln har hämtats från en graffiti i en liten stad i södra Polen. Installationen med bilder, ljud och filmfragment kretsar kring hennes judiska släkts öde i den del av nuvarande Polen som före andra världskriget tillhörde Tyskland.

Som en del av Konstbiennalen visas även en serie av Joanna Helanders och Bo Persson kritikerrosade filmer bl. a. ”Återkomster”, ”Teater Åttonde Dagen”, ”Om Hon från Polen vore Här” och ”Vals med Milosz”.

Med anledning av årsdagen av attackerna på New York och Washington DC visar Konsthallen i Opole den 11 september utdrag ur deras kommande film ”Watching the Moon at Night – om terrorism och antisemitism”.
Filmarna deltar tillsammans med inbjudna gäster och publik i ett samtal kring filmens ämne. Filmen visas med början 14.46 – samma tidpunkt som då det första planet flög in i World Trade Center i New York den 11 september 2001.